Onderstaand delen wij een bijzonder bericht over de Apeldoornse verzetsheld Pieter Deurloo van enkele jaren geleden.

"Een Apeldoornse verzetsheld komt na 75 jaar uit de anonimiteit. Pieter Deurloo streed tijdens de oorlog enkel met woorden, volledig in het openbaar. Hij wist duizenden Apeldoorners op te beuren tijdens een geloofsmanifestatie.’’ 

Aan het woord is Henk Rensink uit Apeldoorn. Hij heeft documentatie verzameld over Deurloo, die adjudant bij het plaatselijke Leger des Heils was.

Na ruim dertig jaar is er een aardig compleet beeld ontstaan van de verzetsheld. ,,Gek genoeg was er heel weinig over hem terug te vinden. Dat terwijl hij heel veel voor Apeldoorn heeft betekend tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het wordt tijd dat hij de erkenning krijgt die hij verdient.’’ 

Van Deurloo (1904) werkte van 1939 tot 1942 in Apeldoorn. Samen met zijn vrouw Rie Deurloo-Joosse kreeg hij de leiding van het Leger des Heils-werk aan de Beekstraat. Nauwelijks een jaar later, in 1940, brak de Tweede Wereldoorlog uit en volgde de bezetting. Het Leger des Heils werd verboden en moest sluiten, omdat het van oorsprong een Engelse organisatie is. En Engeland was de vijand, in de ogen van de Duitse bezetter. 

Adjudant Deurloo riep geweldloos op tot geestelijke actie. Dat deed hij via eigen ‘nieuwsbrieven’ en zelfs in de Nieuwe Apeldoornsche Courant. De teksten waren vaak provocerend en confronterend voor de bezetter. ‘Vensters uitziende naar Jeruzalem’ is een voorbeeld van zo’n krantenkop. Daarmee toonde hij sympathie voor de joodse gemeenschap. 

De meest opvallende actie was een massale geloofsmanifestatie in het centrum, op paasmorgen in april 1942. Met de oproep ‘Heel Apeldoorn trekke op’ bracht hij duizenden Apeldoorners op de been. ,,Dat zorgde voor heel veel verbroedering en verzoening. Tussen kerken onderling, maar ook bij niet-kerkelijke mensen. Zijn woorden hebben mensen bemoedigd, opgebeurd en geïnspireerd. Hij was zeer optimistisch. Toen bleek dat zijn boodschappen effect hadden, werd de samenkomst gelijk verboden. Toch is hij persoonlijk nooit echt in de problemen gekomen. Het is heel bijzonder dat hij zo duidelijk verzet kon plegen. Hoe dat kon, is voor mij nog een raadsel.’’ 

Na drie jaar verhuisden Deurloo en zijn gezin voor het werk naar Enschede. Naar verluidt ging hij daar op dezelfde manier te werk. Hij overleed in de jaren ’70. Rensink kwam de verzetsheld voor het eerst op het spoor in de jaren ’80. Toen is hij namelijk gestart met onderzoek naar de geschiedenis van het Leger des Heils. Over de organisatie zelf, maar ook over de gebouwen die werden gebruikt. Hij was zelf ook verbonden aan de organisatie, als dirigent van het muziekkorps. 

Waarom duurde het zo lang voordat Deurloo echt een ‘gezicht’ kreeg? 
,,Hij heeft nooit de geschiedenisboekjes gehaald. Het past niet in de traditie van het Leger des Heils om mensen als verzetsheld te bestempelen’’, verklaart Rensink. ,,Als ik sporadisch informatie over hem tegenkwam, dan was dat bijvangst.’’ 

Een belangrijke bron van informatie was het gemeentearchief. Dat was vroeger gevestigd aan de Condorweg. Rensink heeft daar heel wat uren doorgebracht met bijvoorbeeld het bestuderen van oude kranten. De geschiedenis kwam pas echt ‘tot leven’ dankzij Coby, de jongste dochter van Deurloo. Zij zorgde voor foto’s en nog meer krantenknipsels. 

Rensink: ,,De familie is erg blij met het onderzoek. Mijn bevindingen heb ik nu op papier gezet. Ik draag bijvoorbeeld bij aan een nieuwe editie in de boekenreeks ‘Reisgenoten’, van majoor Roelf Bronger Poppema.’’ Hij ervaart het onderzoek als ‘zeer dankbaar werk’. ,,Het zou een bekroning zijn als Deurloo meer erkenning krijgt in Apeldoorn. Op wat voor manier dan ook. Wat mij betreft had hij een straatnaam verdiend in de nieuwe verzetsheldenbuurt in Ugchelen Buiten.’’

Dit verhaal hebben we ook op onze facebookpagina geplaatst. Zie hier de reacties op dit verhaal.