Schinveld, 6 januari 2023

Door Ester Sikkenga

Met een lekkere kop koffie word ik warm welkom geheten bij meneer Rademakers in Schinveld. 

Enige tijd geleden heeft de dochter van meneer mij uitgenodigd: haar vader heeft een lijstje met herinneringen opgeschreven die hij graag met ons zou willen delen. 

We lopen het lijstje samen af. 

 

Meneer is op 2 maart 1938 in de eindstraat in Schinveld geboren, in een gezin met 12 kinderen en vertelt gelijk dat hij de periode rond de bevrijding nog goed kan herinneren. De periode dat de Duitsers zich terugtrokken richting Geilenkirchen en de Amerikanen Schinveld kwamen bevrijden. 

Hij vertelt eerst over de dagen voorgaand aan de bevrijding.

Meneer was thuis toen twee Duitse soldaten aan kwamen lopen met een slagkar met daarop allerlei kleren. Ze vroegen of de paarden bij hen in de tuin gestald mochten worden en zij een nacht bij hen konden slapen. Ze waren al iets ouder, hadden ook in de Eerste Wereldoorlog gevochten en waren moe. Ze zagen wel wat er aan het gebeuren was en hadden er niet zoveel zin meer in. Ze mochten een nachtje bij hun in huis slapen. 

De volgende ochtend was de ene soldaat een ei aan het eten en de andere was zich aan het scheren in de keuken aan het aanrecht toen er buiten een fluitje hoorbaar was. Hierop vlogen ze naar buiten, met het scheerschuim nog op het gezicht om snel de paarden voor de kar te spannen. 

Meneer ging zelf ook naar buiten via de voordeur om te kijken, waarop één van de mannen een stel geitenwollen naar hem toe gooide als bedankje en weg waren ze. 

 

Een paar dagen later was aan de overkant van de straat een vroedvrouw bezig om te helpen met een bevalling. Ze had haar fiets tegen het huis geplaatst, die gestolen werd door een Duitse soldaat die op de vlucht was. Een buurman zag dit gebeuren en ging met getrokken revolver achter die soldaat aan, om die fiets weer terug te halen. 

Zo heeft meneer meerdere korte herinneringen, waarbij zijn buurman vaak betrokken was als een dappere (soms wat naïeve) man. 

 

Toen de Duitsers zich aan het terugtrekken waren, schuilden zij allemaal in de schuilkelder. Deze zelfde buurman ging buiten even kijken wat er gebeurde en op dat moment kwam er een Duitse soldaat voorbij. Die schoot omhoog in de bladeren van de boom, waardoor de buurman zo schrok dat hij achterover terugviel in de schuilkelder. Dat was voor iedereen schrikken, want dat had ook zomaar anders kunnen aflopen als deze soldaat kwade bedoelingen had gehad!

 

In die dagen was er grote onrust. Er kwamen in de avonden wel 200 vliegtuigen overvliegen om Aken te bombarderen. Zij vertrokken dan met het gezin naar de schuilkelder gemaakt van rioolbuizen en zaten daar met een stuk of 20 mensen te wachten. Ze hoorden het brommen van de vliegtuigen alsof het een zwerm bijen was. 

Toen ze vervolgens weer boven kwamen uit de schuilkelder zagen ze in de verte de oranje gloed van Aken in vlammen. 

 

Het was niet direct een angstige tijd voor meneer geeft hij aan. Hij kan zich wel herinneren dat er een piloot uit een vliegtuig was gesprongen en die in de lucht werd neergeschoten. Ze volgden zijn pad en renden naar de plek waar hij neerkwam. Dit voelde meer als een avontuur toentertijd, maar werden op afstand gehouden, waardoor ze gelukkig niet echt iets konden zien. 

 

Wel herinnert meneer zich nog dat er vlak voor de bevrijding mensen gevangen waren genomen. 

In België was namelijk een groep verzetsstrijders verraden en gevangengenomen. Een deel van deze groep is gelijk op transport gezet naar verschillende concentratiekampen. 

Enkele anderen werden ondergebracht in het Jeugdhuis in de Kanunnik van Nuysstraat in Schinveld onder bewaking van de Sicherheitsdienst en de Zwarte Brigade. Twee dagen verbleven zij hier. Meneer vertelt dat hij naar hen zwaaide, als ze voor het raam stonden. 

Zeven van hen zijn naar de bossen van Mindergangelt gebracht, hebben hun eigen graf moeten graven en zijn daar ter plekke geëxecuteerd. Een gebeurtenis die ook wel echt indruk heeft gemaakt heeft, vooral toen bekend werd na de oorlog hoe het voor deze mensen afgelopen is. 

Vervolgens maken we een sprongetje naar de bevrijding toe.

In deze dagen kwamen op een bepaald moment een stuk of 5 a 6 Amerikaanse soldaten aan. Zij kwamen ook bij hen in huis en zouden een tijdje in de woonkamer bivakkeren. Er werd gekaart en daarbij ook met regelmaat vals gespeeld. Zo hing er een spiegel aan de muur via waar de kaarten van de overbuurman ingekeken kon worden. Het ging er allemaal lollig aan toe. 

Meneer vertelt dat ze vaak patrouilles liepen en als het dan regende buiten, kwamen ze natuurlijk helemaal nat weer binnen. Dit ook op een dag, waardoor de trap helemaal nat was geworden en meneer hierop uitgleed. Hij had een gat in zijn hoofd, die hij tot de dag van vandaag nog voelt. Een Amerikaanse dokter heeft dit toen gehecht. 

 

Leuke herinneringen heeft hij ook wel aan deze Amerikaanse, donkere soldaten. Wat betreft hun huidskleur was dat ook wel fascinerend, dit had hij nog nooit gezien!

Aan de overkant van de weg lagen drie boerderijen, waar deze mannen keukens geïnstalleerd hadden. 

Ze gingen er naartoe en zijn kleine broertje had een grote vlaaischotel uit de kast gepakt. Hij dacht, als ze denken dat dit een bord is, dan krijgen ze extra veel eten. 

De soldaten moesten daar heel hard om lachen en maakten dat bord zo vol, dat ze het bijna niet mee naar huis konden nemen. 

In de avond zijn ze wel eens onder de poort door gekropen, om daar hun zakken te vullen met allerlei lekker eten dat de soldaten daar hadden staan. Gedroogde pruimen, olijven, dadels en vijgen. 

 

Meneer vertelt nog dat hij met zijn broer en buurjongen tijdens deze dagen een keer op de stoep stond toen er een jeep aankwam met 4 Amerikaanse soldaten. Ze stopten en begonnen van alles te vragen aan zijn oudere broer. 

Op een gegeven moment kwam die donkere Amerikaan van de keuken aan de overkant naar ze toe lopen en bekeek de 4 mannen in jeep. Ze waren onbekenden voor elkaar en de donkere soldaat vertrouwde dit niet. Hij liep voorbij zonder wat te zeggen en liep de tuin in naar de motor met zijspan. 

De mannen in jeep zetten de jeep snel achteruit en vertrokken heel snel richting de Duitse grens. De donkere soldaat ging er snel met nog een ander achteraan in de motor. 

Later bleek dat de mannen in de jeep 4 Duitse soldaten waren die kwamen verkennen, die door de twee Amerikanen in motor ingehaald zijn geworden en 'uitgeschakeld' werden. 

 

De Amerikanen waren met kerst weer weg, die moesten richting het Ardennenoffensief. De Schotten kwamen s avonds te voet langs, met doedelzak. Meneer kan het geluid van die doedelzakken herinneren. Zij stopten niet, maar trokken gelijk door naar Duitsland. 

Later is er een Amerikaanse soldaat nog eens teruggekomen om de moeder des huize te bedanken voor de hele goede zorgen.